OB – odczyn Biernackiego

OB, czyli odczyn opadania krwinek czerwonych, jest niespecyficznym markerem stanu zapalnego, jednym z badań najczęściej zlecanych przez lekarzy. Badanie polega na pomiarze szybkości opadania krwinek czerwonych (erytrocytów) w próbce krwi po godzinie od jej pobrania.

Gdy zawartość probówki z krwią ulega ochłodzeniu, czerwone krwinki zaczynają się ze sobą zlepiać i opadają na dno. U osób zdrowych ich opadanie jest powolne. W czasie infekcji organizm produkuje znacznie więcej określonych białek (ostrej fazy, fibrynogenu, przeciwciał), które powodują zwiększenie tempa opadu erytrocytów. Może się też ono zmieniać przy zaburzeniach w ich liczbie i strukturze.

Odczyn Biernackiego jest obok białka reaktywnego C (CRP) markerem stanu zapalnego w organizmie. Jednak w porównaniu do niego, poziom odczynu Biernackiego wzrasta i spada wolniej (wzrasta dopiero po 24-48h od początku infekcji), co czyni go czulszym wskaźnikiem w monitorowaniu przebiegu chorób przewlekłych.

Odczyn Biernackiego jest badaniem mało swoistym. Przyspieszenie opadania jest niemal zawsze dowodem istnienia procesu chorobowego, stąd konieczność dalszej diagnostyki, by zidentyfikować jego źródło. Z drugiej strony prawidłowy odczyn Biernackiego nie wyklucza choroby. Wynik badania powinien być zawsze interpretowany przez lekarza w połączeniu z analizą stanu klinicznego pacjenta.

Badanie OB – kiedy wykonać?

Badanie wykonuje się na zlecenie lekarza podczas profilaktycznych badań krwi.

Ponadto, poziom powinien mieć oznaczony każdy pacjent z:

• podejrzeniem choroby zapalnej (ostrej lub przewlekłej), autoimmunologicznej, reumatologicznej (tkanki łącznej), nowotworowej, rozrostowej krwi (hematologicznej)
• objawami chorób nerek (częstsze oddawanie moczu, zmiana jego koloru i zapachu) oraz wątroby (żółtaczka, bóle brzucha), obrzękami
• ze wskazaniami do monitorowania już stwierdzonego stanu zapalnego oraz skuteczności jego leczenia.

Materiał do badania

• krew żylna

OB norma

Normy OB (wartości referencyjne) zależą od wieku:

• do 15 lat <10,00 mm/h

Mężczyzna:

• 15-50 lat <15,00 mm/h
• od 50 lat <20,00 mm/h

Kobieta:

• 15-50 lat <20,00 mm/h
• od 50 lat <30,00 mm/h

Podwyższone OB

Przyczyny podwyższenia wartości odczyny Biernackiego dzielimy na kilka grup. Przyspieszone opadanie krwinek może być spowodowane zwiększeniem produkcji białek ostrej fazy (immunoglobuliny, fibrynogen) w sytuacjach takich jak:

• ostre i przewlekłe stany zapalne
• zawał mięśnia sercowego,
• stan po zabiegu operacyjnym,
• stan po rozległym urazie
• nowotwory,
• choroby autoimmunologiczne,
• choroby reumatyczne,
• zatrucia związkami chemicznymi,
• gammapatie monoklonalne,
• szpiczak plazmocytowy,
• ziarnica złośliwa.

oraz zmniejszeniem stężenia innych białek osocza (albumin) w chorobach nerek (zespół nerczycowy) i wątroby (marskość), a także zmniejszeniem liczby czerwonych krwinek (erytrocytów) w niedokrwistości

Niskie OB

Zmniejszenie szybkości opadania jest charakterystyczne dla nadkrwistości (czerwienicy prawdziwej, zwiększenia ilości krwinek czerwonych) oraz zmian kształtu erytrocytów (w dziedzicznych chorobach takich jak sferocytoza, akantocytoza). Wśród przyczyn wymienia się też zaburzenia w układzie krzepnięcia, szczególnie niedobór fibrynogenu.

Wyniki fałszywie dodatnie uzyskuje się podczas menstruacji, w ciąży, przy przyjmowaniu doustnych środków antykoncepcyjnych, w hiperlipoproteinemii.

Wyniki fałszywie ujemne można otrzymać przy stosowaniu leków przeciwzapalnych.