ALT (aminotransferaza alaninowa)

ALT (aminotransferaza alaninowa) jest enzymem należącym do grupy aminotransferaz. Występuje głównie w komórkach wątroby (hepatocytach) oraz w mniejszych ilościach w nerkach, mięśniu sercowym i mięśniach szkieletowych.

Gdy hepatocyty ulegają zniszczeniu w wyniku procesu zakaźnego lub toksycznego, stężenie aminotransferazy w surowicy wzrasta.

ALT badanie

ALT jest bardziej specyficznym wskaźnikiem uszkodzenia wątroby niż AST. Zwiększa się nawet przy minimalnym uszkodzeniu wątroby, przed wystąpieniem objawów i oznak choroby. Jednak wartości mogą nie być bezpośrednio związane z ciężkością uszkodzenia wątroby, dlatego najlepiej monitorować wahania jej stężenia (kilka razy w trakcie choroby).

Podwyższona aktywność aminotransferazy w surowicy rzadko występuje w chorobach innych narządów – np. w urazach mięśni, rabdomiolizie, zapaleniu wielomięśniowym i zapaleniu skórno-mięśniowym, ale w tych przypadkach zwiększa się również poziom fosfokinazy kreatynowej w surowicy. 

Kiedy wykonać badanie ALT?

ALT jest wykładnikiem uszkodzenia wątroby. Badanie aminotransferazy w surowicy jest stosowane w przypadkach takich jak:

• diagnoza ostrego wirusowego zapalenia wątroby wywołanego przez wirusy zapalenia wątroby typu A, B, C, E;
  inne ostre wirusowe zapalenie wątroby – np. w zakażeniach EBV i CMV;

• dynamiczne monitorowanie przebiegu klinicznego ostrego zapalenia wątroby;

• dynamiczne monitorowanie efektu leczenia ostrego zapalenia wątroby;

• diagnoza chorób wątroby i dróg żółciowych;

• diagnoza chorób trzustki;

• diagnostyka różnicowa żółtaczki hemolitycznej od żółtaczki wątroby.

Zwykle wraz z aminotransferazą alaninową testuje się również AST, a także enzymy cholestazy takie jak – ALP (fosfataza alkaliczna), GGT (gammaglutamylotranspeptydaza), a także bilirubina całkowita i bilirubina bezpośrednia.

Stosunek dwóch aminotranferaz świadczących o rozpadzie komórek wątroby- AST / ALT, znany też jako wskaźnik de Ritisa- może pomóc zidentyfikować przyczyny uszkodzenia wątroby, takie jak uszkodzenie toksyczne, zapalne, marskość, upośledzony przepływ żółci, choroby kamicy żółciowej.

Badanie ALT – kto powinien wykonać?

Badanie aminotransferazy alaninowej jest zalecane w przypadku dolegliwości, takich jak zmęczenie, nudności, utrata apetytu, wymioty i dyskomfort w żołądku, zażółcenie skóry i oczu. Jest wykonywany zawsze w przypadku podejrzenia ostrego zapalenia wątroby.

Ponadto poziom aminotransferazy alaninowej jest rutynowo monitorowany u pacjentów z przewlekłym zapaleniem wątroby, wirusowym lub wywołanym przewlekłym nadużywaniem alkoholu. Obydwie te przyczyny prowadzą do stłuszczenia wątroby i rozwoju marskości.

Aminotransferaza alaninowa jest też monitorowana przy długotrwałym stosowaniu leków, które mogą uszkodzić wątrobę np. NLPZ, leki przeciwdrgawkowe, przeciwpsychotyczne, przeciwgrzybicze, niektóre antybiotyki (np. klarytromycyna), immunomodulatory.

Przygotowanie przed badaniem

• standardowe przygotowanie – próbkę krwi należy pobrać rano na czczo.

Materiał do badania

• krew żylna

Metoda badania

• standaryzowany kinetyczny IFCC bez fosforanu pirydoksalu.

ALT norma

Wartości referencyjne zależą od wieku.

Mężczyźni:

• 1-30 dni < 25 U/l

• 1 -12 mies. <35 U/l

• 1-3 lata <30 U/l

• 3-6 lat <20 U/l

• 6-9 lat <25 U/l

• 9-18 lat < 30 U/l

• 18 lat <41 U/l

Kobiety:

• 1-30 dni <25 U/l

• 1-12 mies. <30 U/l

• 1-3 lata <30 U/l

• 3-6 lat <25 U/l

• 6-9 lat <25 U/l

• 9-18 lat <20 U/l

• >18 lat <33 U/l

ALT wyniki

ALT podwyższone

• Znacznie podwyższone poziomy aminotransferazy w surowicy (kilka tysięcu IU/l) stwierdza się w ostrym wirusowym i toksycznym zapaleniu wątroby (po zażyciu leków lub substancji toksycznych, takich jak czterochlorek węgla, zatruciu grzybami).

• Przejściowe zwiększenie AlAT w surowicy obserwuje się w zespole zmiażdżenia, po wstrząsie, w ciężkich oparzeniach, niedotlenieniu i niewydolności serca.

• Wartości 200-400IU/l wskazują na przewlekłe stany zapalne, przewlekłe toksyczne uszkodzenie wątroby, zawał mięśnia sercowego, cholestazę, marskość wątroby.

• Niższe poziomy, do 200IU/l występują w guzach pierwotnych wątroby, przerzutach do wątroby, uszkodzeniu polekowym, chorobach zakaźnych z zajęciem wątroby, zapaleniu dróg żółciowych czy mięśnia sercowego.

• Stosunek AST /ALT jest zwykle wysoki w alkoholowym zapaleniu wątroby, stłuszczeniu wątroby, marskości wątroby i przerzutach do wątroby, pierwotnej marskości żółciowej.

• Normalne wartości aminotransferazy alaninowej nie zawsze wykluczają zaburzenia czynności wątroby.

ALT obniżone

• Podczas ciąży może wystąpić zmniejszenie aktywności ALT.