Amylaza trzustkowa

Czym jest amylaza trzustkowa?

Amylaza to rodzaj enzymu trawiennego, który bierze udział w rozkładaniu substancji przyjmowanych wraz z pożywieniem do związków przyswajalnych przez nasz organizm w jelitach. Amylaza odpowiedzialna jest za przetwarzanie polisacharydów (takich jak skrobia i glikogen) do cukrów o mniejszej budowie cząsteczkowej (maltozy). Enzym ten występuje w kilku rodzajach, które zależne są od miejsca jej produkcji w organizmie. Głównymi narządami produkującymi amylazy do światła przewodu pokarmowego są ślinianki i trzustka, w niewielkim stopniu także błona śluzowa jelita cienkiego.

Amylaza trzustkowa – kiedy wykonać badanie?

Ocena stężenia amylazy trzustkowej w surowicy krwi jest użytecznym wskaźnikiem diagnostycznym licznych chorób dotykających tego narządu. W warunkach fizjologicznych enzym ten jest obecny w krwiobiegu w bardzo nieznacznych ilościach. W przypadku niektórych jednostek chorobowych może on znacząco wzrosnąć- dotyczy to przede wszystkim zaburzeń funkcjonowania trzustki.

Najczęściej występuje zapalenie trzustki, czyli stan chorobowy podczas którego dochodzi do rozwinięcia się procesów zapalnych w tkankach tego narządu. Zapalenie trzustki może występować w postaci ostrej i przewlekłej, z czego ostre zapalenie wymaga często pilnej interwencji lekarskiej. Zapalenie przewlekłe zazwyczaj ma przebieg powolny i rozwija się przez wiele lat. Dodatkowo podwyższone poziomy amylazy we krwi mogą być obecne także w innych chorobach, takich jak np. niektórych nowotworach, śwince, zaburzeniach czynności nerek lub zapaleniu otrzewnej, jednak nie jest to wtedy najbardziej charakterystyczny wskaźnik diagnostyczny.

Amylaza trzustkowa – kto powinien wykonać badanie?

Ostre zapalenie trzustki charakteryzuje się nagłym, szybkim wzrostem nasilenia objawów oraz posiada różnorakie przyczyny. Do najczęściej występujących sytuacji, które mogą wywołać tę chorobę należą:

• nadużycie alkoholu

• kamica żółciowa

• uraz okolicy trzustki (nadbrzusze)

• stosowanie steroidów

• niektóre leki (np. niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki moczopędne, azatiopryna)

• hiperlipidemia, zaburzenia poziomów tłuszczów we krwi

• wykonane niedawno ECPW, czyli endoskopowa cholangipankreatografia wsteczna

Należy jednak pamiętać, że ostre zapalenie trzustki często występuje w sposób idiopatyczny, czyli bez jasno określonej przyczyny. Objawami, które mogą wskazywać na OZT i które powinny skierować pacjenta do szpitala są:

• silny ból zlokalizowany w nadbrzuszu, który może być opisany jako opasający, promieniujący do pleców

• wysoka gorączka (do 40 °C)

• dreszcze

• skąpe wymioty, nudności

• wzdęcia

• zatrzymanie stolca i gazów

• tachykardia (przyspieszone tętno)

• uogólnione bóle mięśniowe

W ciężkiej postaci OZT może dojść do rozwinięcia poważnych komplikacji, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta, stąd też niezbędna jest konsultacja lekarska w każdym przypadku, gdy pojawią się występujące powyżej objawy.

Rozpoznanie zapalenia trzustki stawiane jest na podstawie obrazu klinicznego oraz dodatkowych badań, z których jednym z ważniejszych jest właśnie ocena poziomów amylazy trzustkowej we krwi. Dodatkowo mogą być wykonywane dodatkowe badania, które także umożliwiają ocenę zaburzeń pracy trzustki, jak np. poziomy lipazy trzustkowej lub też obrazowe badania USG. Poziomy enzymów trzustkowych są także bardzo przydatnym narzędziem diagnostycznym, dzięki którym możliwe jest monitorowanie postępu choroby oraz ocena skuteczności leczenia.

Amylaza trzustkowa wyniki

Nagły i znaczny wzrost poziomów enzymów trzustkowych we krwi w połączeniu z charakterystycznym obrazem klinicznym świadczy dość definitywnie (czułość około 90%) o ostrym zapaleniu trzustki. W przypadku zapalenia przewlekłego wzrost stężenia amylazy nie jest tak duży i często bywa przeoczony. Z tego powodu zawsze należy skonsultować otrzymane wyniki z lekarzem, gdyż w przypadku braku objawów lub występowaniu objawów niecharakterystycznych może być konieczne wykonanie dodatkowych badań w celu diagnostyki różnicowej innych chorób dotykających tego narządu.