CA 19-9

CA 19-9 jest specyficznym białkiem, które służy jako marker nowotworowy znaleziony we krwi. Markery nowotworowe to specyficzne substancje wytwarzane przez komórki rakowe lub normalne, niezmienione chorobowo komórki w odpowiedzi na obecność procesów nowotworowych w organizmie.

CA 19-9 jest zmodyfikowanym antygenem występującym w wielu nowotworach. Zdrowe osoby mogą mieć niewielką ilość tego antygenu obecną we krwi, ale znaczne podwyższenie jego poziomów zazwyczaj jest dość bezpośrednią oznaką nowotworów przewodu pokarmowego- najczęściej raka trzustki.

Wysokie poziomy mogą również występować w przebiegu innych nowotworów złośliwych, takich jak rak pęcherzyka żółciowego i rak jelita grubego, a także w niektórych nienowotworowych stanach chorobowych, takich jak marskość wątroby i zapalenie trzustki.

Ponieważ marker ten jest syntetyzowany w obecności antygenów krwi z grupy Lewisa (są to pewne specyficzne białka znajdujące się na powierzchni krwinek czerwonych, obecne u większości populacji), niektóre osoby z bardzo rzadką grupą krwi, gdzie nie występują białka Lewisa (3-7% populacji) nie są w stanie wytwarzać wskaźnika CA 19-9. U tych osób poziomy tego markera pozostają bardzo niskie, nawet w przypadku obecności nowotworu. U osób z taką grupą krwi zaleca się badanie markera nowotworowego CA 50.

Kiedy należy wykonać badanie CA 19-9?

Badanie CA 19-9 służy przede wszystkim do diagnozowania i monitorowania:

• raka trzustki

• gruczolakoraka żołądka

• raka wątrobowo-żółciowego

Służy również do monitorowania raka jelita grubego (drugi najważniejszy marker nowotworowy po CEA) i raka jajnika (drugi najważniejszy po CA 124).

Zasadniczo poziomy CA 19-9 rosną wraz z rozprzestrzenianiem się nowotworu a badanie może być również wykorzystywane do monitorowania ewentualnych nawrotów choroby.

Oczywiście samo badanie jednego markera nowotworowego nie wystarczy do postawienia trafnej, definitywnej diagnozy. W przypadku wyników sugerujących obecność nowotworu zawsze zlecane są dodatkowe badania laboratoryjne. 

Kto powinien wykonać badanie CA 19-9?

Badanie jest zalecane, gdy u pacjenta zdiagnozowano raka trzustki lub innego rodzaju raka charakteryzującego się wysokim poziomem CA 19-9. Jest również stosowany po leczeniu w celu oceny jego skuteczności i długoterminowego monitorowania pod kątem ewentualnych nawrotów nowotworu.

Badanie można także przeprowadzić element procesu diagnostycznego związanego z występowaniem objawów choroby (ewentualnego nowotworu) trzustki, takich jak:

• żółtaczka (zażółcenie skóry, twardówek oczy i widocznych błon śluzowych)

• ciemny kolor moczu

• świąd skóry

• tępy ból brzucha lub uczucie dyskomfortu

• ból dolnej części pleców

• obrzęk i wczesne uczucie sytości podczas jedzenia

• wzdęcie

• zawroty głowy

• wymioty

• brak apetytu

• utrata masy ciała

Przygotowanie do badania

Przed badaniem nie jest wymagane wcześniejsze przygotowanie. Na wyniki badania nie wpływa to, czy zostało wykonane na czczo czy po posiłku.

Materiał do badania

Krew żylna

Sposób przeprowadzenia badania

Wykrywanie metodą elektrochemiluminescencji (ECLIA)

CA 19-9 norma

• <37 U/ml

Wynik CA 19-9

Podwyższone wartości CA 19-9 mogą występować w przebiegu różnych procesów nowotworowych. Wysokie CA 19-9 obecne jest w:

• 70-80% przypadków raka trzustki

• 50-60% przypadków raka żołądka

• 50% nowotworów wątroby i dróg żółciowych

• 30% nowotworów jelita grubego

• niektórych przypadkach raka trzustki

• niektórych przypadkach raka jajnika

Wysokie CA 19-9 nie zawsze musi oznaczać obecność nowotworu. Możliwe jest także przekraczanie dopuszczalnej normy tego wskaźnika przy innych, mniej poważnych stanach chorobowych, takich jak m.in.:

• zapalenie trzustki

• marskość wątroby

• kamienie żółciowe (kamica pęcherzyka żółciowego)

Podczas monitorowania raka trzustki lub innych nowotworów ważne jest, aby regularnie wykonywać badania CA 19-9. Dają one lekarzowi dobry obraz rozwoju choroby oraz odpowiedzi organizmu pacjenta na zastosowane leczenie. Zwiększenie poziomów CA 19-9 może być oznaką wzrostu guza lub niepowodzenia leczenia. Zmniejszony poziom markera może być oznaką skutecznego leczenia i zmniejszenia rozmiarów guza.