Klirens kreatyniny

Klirens kreatyniny – co to jest?

Kreatynina jest białkiem, które powstaje w wyniku rozpadu fosfokreatyny, przede wszystkim w mięśniach szkieletowych. Fosfokreatyna odpowiedzialna jest za dostarczanie energii niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania tych mięśni.

Kreatynina, uwalniana do krwi z mięśni, jest następnie usuwana przez nerki, dlatego też badanie poziomów jej stężenia we krwi obwodowej dostarcza nam bardzo cennych informacji na temat ich funkcjonowania. Klirens kreatyniny jest wartością pochodną wyciąganą z wyniku stężenia tej substancji we krwi oraz bezpośrednio zależną od osobistych parametrów pacjenta takich jak płeć, wiek i masa ciała. Klirens kreatyny jest wykorzystywany do oznaczenia GFR – czyli wskaźnika filtracji kłębuszkowej, co jest podstawowym wskaźnikiem reprezentującym prawidłową czynność nerek.

Kreatynina jest używana do oznaczania tej czynności, ponieważ poziomy jej wytwarzania i wydalania z organizmu są na dość stałych, rzadko zmiennych poziomach – zależą one przede wszystkim od masy mięśniowej danego pacjenta. Niewielki wpływ na poziomy tego białka ma także dieta, a w szczególności ilość spożywanego w niej mięsa- im jest ona wyższa, tym wyższe mogą być poziomy kreatyniny.

Klirens kreatyniny – kiedy wykonać badanie?

Badania klirensu kreatyniny jest wykorzystywane do ogólnej oceny czynności nerek. Jest także badaniem pomocniczym przed wieloma zabiegami i innymi badaniami. Zlecane jest, na przykład, jako badanie przygotowujące do zabiegów diagnostyki obrazowej, które wymagają podania kontrastu (np. tomografia, czy też rezonans elektromagnetyczny), aby ocenić, czy nerki pacjenta poradzą sobie z wydaleniem tego środka cieniującego z organizmu.

Ocena klirensu kreatyniny jest także podstawowym narzędziem diagnostycznym podczas badań i oceny stanu funkcjonowania nerek pacjentów nefrologicznych- na jego podstawie stwierdza się stopień zaawansowania niewydolności nerek. Obniżona czynność wydalnicza nerek prowadzi do wzrostu poziomu kreatyniny we krwi, jako że nie jest ona wtedy usuwana wystarczająco szybko.

Klirens kreatyniny – kto powinien wykonać badanie?

Badanie klirensu kreatyniny może zostać zlecone w wielu przypadkach, nie tylko diagnostyce chorób nerek. Są to na przykład:

• przygotowanie do zabiegu chirurgicznego
  przygotowanie do badań obrazowych z podaniem kontrastu (następnie usuwanego przez nerki)
• u pacjentów poddawanych dializom
• podczas leczenia lekami, które mogą mieć wpływ na czynność nerek

Jako, że jest to podstawowy parametr służący ocenie wydolności nerek, to wykonanie tego badania powinny rozważyć osoby z objawami, które mogłyby wskazywać na zaburzenie ich funkcjonowania. Przyczyn uszkodzenia nerek jest wiele, wśród nich są, m.in.:

• nefropatia cukrzycowa (uszkodzenie kłębuszków nerkowych wywołane zbyt wysokimi poziomami cukrów we krwi w przebiegu nieleczonej cukrzycy)
• choroby naczyń krwionośnych
• choroby prostaty (stercza)

Objawy, które mogłyby wskazywać na uszkodzenia nerek to np.:

• krew w oddawanym moczu
• świąd skóry
• zmiana koloru moczu (na ciemniejszy)
• częstsze parcie na mocz
• pieniący się mocz
• zaburzenia rytmu serca (wywołane nagromadzeniem się we krwi jonów potasu, które nie są prawidłowo wydalane przez uszkodzone nerki)
• obrzęki, szczególnie kończyn dolnych
• duszność i mokry kaszel
• ból w dolnej części pleców
• anemia oraz objawy jej towarzyszące (objawy niedokrwistości, jak przede wszystkim zmęczenie, zawroty głowy, ogólne osłabienie i bladość)

W przypadku zaobserwowania u siebie niektórych z tych objawów należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza, gdyż niezdiagnozowana i postępująca niewydolność nerek może być stanem zagrażającym życiu.

Klirens kreatyniny norma

• >60 ml/min/1,73m2

Podwyższony klirens kreatyniny

Podwyższony wskaźnik klirensu kreatyniny zazwyczaj świadczy o zaburzonej czynności nerek, czyli o gorszej jej zdolności do filtrowania niektórych składników krwi w celu wydalenia ich z organizmu wraz z moczem. Może być także wywołany przyjmowaniem endogennych suplementów kreatyny (u osób uprawiających intensywną aktywność fizyczną) co również przekłada się na wzrost poziomów produktu jej rozpadu (kreatyniny) we krwi.

Monitorowanie klirensu kreatyniny w regularnych odstępach czasowych umożliwia lekarzowi prowadzącemu leczenie danego pacjenta ocenę jego skuteczności, na podstawie poprawiających lub pogarszających się wyników badań oceniających czynność nerek – dzięki temu badanie to nie tylko jest przydatne diagnostycznie, ale ma także sporą wartość predykcyjną, jeśli chodzi o dalszy stan zdrowia pacjenta.