Mononukleoza zakaźna

Mononukleoza zakaźna to ostra choroba wywołana przez wirusa z rodziny herpes: EBV (Epstein -Barr wirus). Zakażenie następuje poprzez kontakt z pacjentami z mononukleozą zakaźną. Wirus jest wydalany głównie ze śliną, stąd inna nazwa mononukleozy – choroba pocałunków. Innymi drogami zakażenia są kontakt z krwią lub kontakt płciowy.

Po zakażeniu EBV najpierw wnika do błony śluzowej jamy ustnej i gardła, gdzie namnaża się w nabłonku, później infekuje limfocyty B. Zainfekowane komórki B rozprzestrzeniają infekcję między sobą, a potem na inne elementy układu limfatycznego (wątrobę, śledzionę, węzły chłonne). Odporność komórkowa, realizowana przez limfocyty T, odgrywa ważną rolę w leczeniu choroby. Szybka i skuteczna odpowiedź limfocytów T warunkuje wytworzenie przeciwciał przeciwko wirusowi i utrzymanie kontroli nad nim przez resztę życia.

W ok. 80% przypadków dochodzi do zakażenia pierwotnego –bezobjawowego (szczególnie u małych dzieci). Tylko u niewielkiego odsetka zakażonych osób rozwijają się pełne objawy choroby, początkowo przypominające grypopodobne. Do czynników ryzyka ciężkiego przebiegu mononukleozy należą leczenie immunosupresyjne (obniżające odporność) lub inne stany niedoboru odporności.

Po pierwotnym zakażeniu u pacjentów z prawidłową odpornością, wirus EBV pozostaje uśpiony w organizmie do końca życia. Około 90% populacji jest nosicielem wirusa w postaci utajonej infekcji limfocytów B. U pacjentów z niedoborami odporności, komórki B mogą zacząć się niekontrolowanie dzielić, a wirus spowodować rozrost chłoniakowy.

Mononukleoza zakaźna – kiedy wykonać badanie?

Badanie przeznaczone jest do szybkiej diagnostyki różnicowej infekcji EBV- ujawnia obecność bądź brak przeciwciał przeciwko antygenom wirusa. Interpretując wynik należy pamiętać o ograniczeniach metody i możliwości otrzymania wyniku fałszywie ujemnego.

Do innych cech mononukleozy w badaniach laboratoryjnych należą: prawidłowe OB, podwyższone CRP, leukocytoza (zwiększona liczba krwinek białych) do 12tys tys/μl z bezwzględną limfocytozą, podwyższony poziom enzymów wątrobowych (aminotransferaz AST, ALT), czasami bilirubiny (w zajęciu wątroby) oraz obecność ponad 10% atypowych limfocytów w rozmazie krwi. Brak obecności blastów (niedojrzałych form białych krwinek) różnicuje ją z białaczką.

Mononukleoza zakaźna – kto powinien wykonać badanie?

Osoby obserwujące u siebie jej charakterystyczne objawy:

• osłabienie
• bóle mięśniowo-stawowe
• utrata apetytu, nudności, wymioty
• gorączka
• dławica piersiowa, kaszel
• ból gardła, trudności w przełykaniu (powiększenie i biały nalot na migdałkach w badaniu)
• masy w lewym / prawym podżebrzu (powiększenie śledziony lub wątroby w badaniu)
• powiększone węzły chłonne, szyjne, pachowe, pachwinowe,
• wysypka plamkowo-grudkowa (jeśli pacjent był leczony antybiotykami zawierającymi ampicylinę i amoksycylinę, szczególnie przy pierwotnym podejrzeniu anginy)

Pierwsze objawy mononukleozy pojawiają się około 30 dni od momentu zakażenia. Zakażenie w wieku przedszkolnym wiąże się najczęściej z przebiegiem bezobjawowym, przed 10. rokiem życia-skąpoobjawowym; najpoważniejsze, pełnoobjawowe są zachorowania pośród nastolatków i dorosłych.

Do konsultacji lekarskiej w kierunku mononukleozy skłonić powinny szczególnie:

• utrzymywanie się objawów przez długi czas
• zapalenie migdałków, która nie reaguje na przepisane leczenie antybiotykami
• przedłużające się zmęczenie
• masywne powiększenie śledziony grożące jej pęknięciem

Leczenie mononukleozy zakaźnej jest głównie objawowe (leki przeciwgorączkowe, witaminy, środku wspomagające odporność), w cięższych przypadkach przepisywane są antybiotyki i steroidy. W okresie zdrowienia należy unikać aktywności fizycznej. Zespół chronicznego zmęczenia może się utrzymywać jeszcze długo po ustąpieniu objawów.

Mononukleoza zakaźna norma

• Wynik ujemny (-)
• Wynik dodatni (+)

Świadczy o obecności przeciwciał specyficznych dla infekcji wirusem EBV (przeciwciała przeciwko antygenom wirusa anty-VCA w klasie IgG lub IgM lub przeciwciała anty EBNA-1).

Powikłania mononukleozy zakaźnej są rzadkie – zapalenie oskrzeli i płuc, zaburzenia hematologiczne (małopłytkowość- zmniejszenie liczby płytek krwi), rzadko zapalenie mięśnia sercowego czy opon mózgowych, pęknięcie śledziony.

U osób z niedoborami odporności (np. po chemioterapii, zakażonych wirusem HIV) zakażenie EBV może prowadzić do rozwoju chłoniaków. Wirus został również powiązany ze wzrostem ryzyka rozwoju raka nosogardła.