Odczyn Waalera-Rosego

Odczyn Waalera-Rosego – co to jest?

Czynnik reumatoidalny (RF) to autoprzeciwciało, czyli białko (przeciwciało w klasie IgM) wytwarzane przez układ odpornościowy organizmu, które błędnie identyfikując jego tkanki jako „obce”, atakuje je i uszkadza. Chociaż biologiczna rola RF nie jest dobrze poznana, jego obecność jest użyteczna jako wskaźnik diagnostyczny i prognostyczny aktywności zapalnej i autoimmunologicznej w chorobach reumatologicznych. Jedną z nich jest reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)

RZS to przewlekła, ogólnoustrojowa choroba autoimmunologiczna, która powoduje stan zapalny i niszczenie tkanek w stawach. Ich ból i zaburzenia funkcjonowania są pierwszym zwiastunem choroby, ale tak jak we wszystkich chorobach zapalnych, pacjenci mogą wykazywać oznaki ciągłego zmęczenia, niską gorączkę i utratę wagi.

Przebieg RZS i jego rokowanie są zmienne. Może się rozwijać i postępować powoli lub szybko, częste są okresy remisji i zaostrzeń choroby, które leczy się za pomocą środków sterydowych. Im wcześniej dojdzie do diagnozy i szybciej zostanie wdrożone leczenie, tym dojdzie do mniejszego uszkodzenia stawów.

Odczyn Waalera-Rosego to jedna z metod badań, służących do potwierdzania bądź wykluczania (oznaczenie jakościowe) obecności w surowicy krwi czynnika reumatoidalnego w klasie IgM. Jest oparty o reakcję aglutynacji (zlepiania się krwinek czerwonych w przypadku dodatniego wyniku testu),a wykryty został w 1949 roku przez Waalera i Rose’go.

Odczyn Waalera-Rosego – kiedy wykonać?

Test jest zlecany przez lekarzy reumatologów jako jedno z pierwszych badań w celu określenia braku lub obecności czynnika reumatoidalnego we krwi, zazwyczaj w diagnozowaniu reumatoidalnego zapalenia stawów, ale czasem również pomocniczo w innych chorób reumatoidalnych, autoimmunologicznych, zapalnych tkanki łącznej.

Odczyn Waalera-Rosego – kto powinien wykonać?

Lekarze często zamawiają ten test dla osób z objawami reumatoidalnego zapalenia stawów, które obejmują:

• sztywność stawów, szczególnie rano
• bóle stawowe
• ciepło i obrzęk stawów
• utrata chrząstki i kości, obrzęk torebek stawowych w rtg
• deformacje, ograniczenia ruchomości stawów
• drętwienie, ból kończyn (zespoły uciskowe nerwów)

oraz innych chorób reumatoidalnych, tkanki łącznej:

• zgrubienia skóry
• suchość oczu, jamy ustnej
• stany podgorączkowe
• słabość mięśni
• trudności z połykaniem
• wysypka na twarzy, nadwrażliwość na światło
• blednięcie palców w reakcji na zimno

Przy cięższym, długotrwały przebiegu, choroba może manifestować się też poza stawami- między innymi obecnością bezbolesnych podskórnych guzków, owrzodzeniami opuszków palców i skóry. Chorzy zgłaszają też pogorszone samopoczucie i pogorszoną tolerancję wysiłku- RZS powoduje przyspieszony rozwój miażdżycy (choroby niedokrwiennej serca) lub zapaleń płuc czy osierdzia (które zazwyczaj objawiają się bólem w klatce piersiowej, kaszlem i dusznością).

Jeśli zaś rozwinie się zespół suchości wywołany zapaleniem spojówek, pacjenci uskarżają się na poczucie piasku pod powiekami. Zarówno RZS, jak i stosowane w jego leczeniu leki steroidowe, pogarszają stan kości i powodują przyspieszoną osteoporozę, tym samym zwiększając ryzyko złamań.

Niezwykle istotne w pacjentów z RZS są regularne kontrole morfologii (pod kątem anemii) i funkcji nerek. 

Odczyn Waalera-Rosego norma

• Negatywny (-)

Odczyn Waalera-Rosego ujemny

Ujemny odczyn wyklucza obecność czynnika reumatoidalnego, ale nie warunkuje braku choroby. Nawet do 20% osób z RZS będzie miało niewykrywalny poziom RF lub nie będzie go wcale. W takich przypadkach kryterium diagnostyczne stanowić może test na przeciwciała antyCCP.

Odczyn Waalera-Rosego dodatni

Odczyn jest dodatni w 80% reumatoidalnego zapalenia stawów po 2 latach trwania choroby. Raz uzyskany dodatni wynik nie zmienia się poza przypadkami całkowitej remisji. Nie ma korelacji pomiędzy mianem odczynu a nasileniem choroby, ale obecność czynnika RF zwiększa tendencję do innych niż stawowe objawów RZS.

Odczyn jest również dodatni w 25-30% w chorobach tkanki łącznej (zespół Sjögrena, toczeń rumieniowaty układowy, twardzina układowa, mieszana choroba tkanki łącznej), a także w pierwotnej marskości żółciowej i w innych przypadkach marskości, sarkoidozie oraz w podostrym zapaleniu wsierdzia.

Wyniki fałszywie dodatnie można otrzymać u chorych z mononukleozą, gruźlicą, kiłą lub wirusowym zapaleniem wątroby.

Czynnik reumatoidalny może również czasami występować u osób zdrowych. Zdarza się to częściej u osób z członkami rodziny z rozpoznaniem RZS