Potas

Potas jest ważnym elektrolitem znajdującym się w przestrzeni wewnątrzkomórkowej, tj. w samej komórce. Badanie krwi określa jego stężenie w surowicy.

Właściwa równowaga wodno-elektrolitowa, a w tym szczególnie odpowiedni jego poziom, warunkuje prawidłową pracę mięśni i układu nerwowego, reguluje poziom wody w organizmie i ciśnienie krwi.

Badanie jego poziomu w surowicy jest zwykle częścią panelu elektrolitowego, w którym jest on oznaczany wraz z sodem, magnezem, fosforem i innymi. Wskaźniki są interpretowane osobno i łącznie w celu znalezienia ogólnoustrojowych przyczyn zaburzeń.

Dostarczany z pokarmem jest wchłaniany w górnym odcinku jelita cienkiego. Fizjologicznie 90% potasu wchłania się w nerkach z powrotem do krwi. W chorobach nerek zmniejsza się jego wchłanianie zwrotne w kanalikach nerkowych, a zwiększa jego wydalanie przez przewód pokarmowy.

Jego stężenie regulują też różne hormony np. w wyniku działania aldosteronu (hormonu kory nadnerczy) jest on tracony z moczem, a insulina czy hormon wzrostu pobudzają pobieranie go przez komórki.

Jego stężenie może zmieniać się też w wyniku zaburzeń gospodarki kwasowo – zasadowej, wzrasta w kwasicy oraz przy uszkodzeniu tkanek, które uwalniają potas do krwi.

Kiedy należy wykonać badanie?

Oznaczenie w surowicy jest niezbędne do właściwej oceny równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej w różnych stanach patologicznych. Ponadto może okazać się przydatne w diagnozowaniu i monitorowaniu chorób takich jak:

• choroba Addisona;
• ostra i przewlekła niewydolność nerek;
• śpiączka mocznicowa;
• cukrzycowa kwasica ketonowa;
• niedrożność jelit;
• wysokie ciśnienie krwi;
• przewlekły alkoholizm;
• u pacjentów w ciężkim stanie, przebywających pod intensywnym nadzorem medycznym. 

Potas badanie – kto powinien wykonać?

• Lekarz może zlecić wykonanie tego testu w ramach rutynowego badania krwi lub w celu monitorowania przebiegu już zdiagnozowanej choroby, takiej jak cukrzyca lub choroba nerek.
• Badanie jest zalecane osobom uskarżającym się na objawy, takie jak: nieregularne bicie serca, zmęczenie, osłabienie, nudności, biegunki lub zaparcia, mrowienie i trudności w poruszaniu nogami i rękami.

Przygotowanie przed badaniem

• Test można wykonać na czczo lub po posiłku, w zależności od sytuacji klinicznej.
• Jeśli lekarz zlecił wykonanie panelu elektrolitowego w połączeniu z innymi badaniami krwi, należy go wykonać na czczo.

Materiał do badania

• krew żylna

Metoda badania

• potencjometryczny ISE

Potas norma

• 3,5-5,1 mmol/l

Wysoki potas

Wysoki potas (hiperkaliemia) może być związany z:

• dietą bogatą w żywność zawierającą potas,
• przedawkowaniem suplementów,
• ciężkimi obrażeniami i oparzeniami,
• zatrzymywaniem potasu przez nerki (choroby nerek),
• stosowaniem leków moczopędnych (zmniejszających utratę potasu z moczem),
• rozpadem guza nowotworowego lub komórek białaczkowych,
• masywną hemolizą (rozpadem czerwonych krwinek),
• kwasicą cukrzycową z niedoboru insuliny,
• kwasicą metaboliczną (w zatruciu, w sepsie),
• chorobą Addisona (niedoborem aldosteronu, hormonu który zwiększa jego wydalanie z moczem).

W niektórych sytuacjach, wynik laboratoryjny sugerujący zwiększone stężenie jest fałszywy. Może być to wynikiem nieprawidłowego pobrania próbki krwi, w wyniku którego w probówce dojdzie do uszkodzenia czerwonych krwinek w preparacie i ich rozpadu.

Niski potas

Niski poziom potasu (hipokaliemia) może być związany z:

• dietą ubogą w żywność zawierającą potas,
• przewlekłym alkoholizmem,
• długotrwałym stosowaniem glikokortykosteroidów,
• stosowaniem leków moczopędnych (zwiększających utratę potasu z moczem),
• z jego utratą przez nerki (choroby nerek),
• z jego utratą przez przewód pokarmowy (przewlekłe wymioty, biegunki, stany zapalne jelit, nawykowe stosowanie środków przeczyszczających)
• aldosteronizmem (patologią, która powoduje zwiększone wydalanie potasu, a zatrzymywanie sodu, co skutkuje wysokim ciśnieniem krwi)
• przemieszczaniem potasu z przestrzeni pozakomórkowej do komórek (w nadczynności tarczycy, po podaniu dużych ilości insuliny, w zatruciu solami baru)

Skutkiem klinicznym zarówno hiper, jak i hipokaliemii są: upośledzona funkcja ośrodkowego układu nerwowego, porażenie mięśni szkieletowych, zaburzenia rytmu serca oraz pracy jelit.