Prolaktyna
Prolaktyna (PRL) jest hormonem wytwarzanym głównie przez przysadkę mózgową, ale jest także produkowana w mniejszych ilościach przez macicę, komórki układu odpornościowego, tkanki mózgu, gruczoły sutkowe, prostatę, skórę i tkankę tłuszczową.
Główną funkcją prolaktyny jest stymulowanie produkcji mleka przez gruczoły sutkowe matki po urodzeniu dziecka. Ma także inne funkcje w ludzkim ciele – od wpływu na prawidłowe funkcjonowanie układu rozrodczego, poprzez wpływ na zachowanie, samopoczucie i regulację układu odpornościowego.
Prolaktyna jest ważnym hormonem dla zdrowia reprodukcyjnego zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Jego dokładna funkcja u mężczyzn jest wciąż niejasna, jednak wiadomo, że ma pewien związek z zaburzeniami erekcji.
Kiedy należy wykonać badanie prolaktyny?
Prolaktyna jest głównym hormonem kontrolującym początek i utrzymanie laktacji u kobiet karmiących piersią. U zdrowych osób stężenie tego hormonu fizjologicznie wzrasta:
- podczas snu
- w sytuacji stresu
- podczas ćwiczeń fizycznych
- podczas stosunku płciowego
- przy występowaniu niskiego cukru we krwi
- podczas ciąży
- podczas laktacji
- w okresie poporodowym
Zwiększona produkcja prolaktyny jest najczęstszym zaburzeniem hormonalnym dotyczącym przysadki mózgowej.
Patologiczne przyczyny zwiększonej produkcji prolaktyny obejmują:
- gruczolak przysadki (guz łagodny)
- guzy wytwarzające prolaktynę (stanowi około 40% wszystkich guzów przysadki)
- funkcjonalne lub organiczne choroby podwzgórza (struktura w mózgu, która reguluje funkcje przysadki mózgowej)
- zmniejszona funkcja tarczycy
- uciskanie przysadki mózgowej przez inne struktury znajdujące się w czaszce
- urazy kości czaszki
- niewydolność nerek
- zespół policystycznych jajników (PCOS)
- różne inne guzy znajdujące się poza czaszką.
Zwiększona produkcja prolaktyny często powoduje objawy takie jak:
- zmniejszenie libido
- wyciek mleka z piersi bez ciąży oraz u mężczyzn
- skąpą lub nieobecną miesiączkę
- bezpłodność u kobiet przed menopauzą
- impotencję, bezpłodność i niedorozwój narządów płciowych u mężczyzn
Obie płcie mogą cierpieć z powodu zmniejszonej gęstości kości – osteoporozy.
Guzy przysadki uwalniające prolaktynę rzadko występują w dzieciństwie.
Prolaktyna badanie – kto powinien wykonać badanie?
Prolaktyna jest badana, gdy występuje podejrzenie guza przysadki. Objawy u kobiet i mężczyzn są różne, ale mają pewne cechy wspólne, związane z funkcjonowaniem układu rozrodczego.
U kobiet objawy te mogą obejmować:
- niewyjaśniony ból głowy
- zaburzenia widzenia
- produkcja mleka przez piersi poza okresem ciąży i karmienia piersią
- ból lub dyskomfort podczas stosunku płciowego
- wzrost włosów w nietypowych miejscach na ciele i twarzy
- trądzik
- problemy z zajściem w ciąże
- nieregularny cykl miesiączkowy
U mężczyzn w związku z zaburzeniami poziomów prolaktyny mogą występować:
- niewyjaśniony ból głowy
- zaburzenia widzenia
- zmniejszone libido
- bezpłodność
- zaburzenia erekcji
- abnormalny brak owłosienia na ciele i twarzy
- mlekotok
U chłopców i dziewczynek przed lub w trakcie okresu dojrzewania płciowego mogą pojawić się następujące objawy:
- problemy miesiączkowe
- mlekotok
- opóźnione dojrzewanie płciowe
- opóźniony rozwój narządów płciowych
W przypadku obu płci można wykonać test prolaktyny, aby wykluczyć problemy z przysadką mózgową i podwzgórzem.
U pacjentów, u których zdiagnozowano gruczolaka przysadki, prolaktyna jest oznaczana w celu monitorowania odpowiedzi guza na leczenie.
Prolaktyna badanie – przygotowanie
Ponieważ stężenie prolaktyny zmienia się o różnych porach dnia, zaleca się wykonanie testu między 8:00 a 10:00 rano. Zaleca się odpoczywać około 30-40 minut przed pobraniem krwi.
Nie należy pobierać krwi po badaniu ginekologicznym, stresujących sytuacjach lub stymulacji gruczołu sutkowego (np. po karmieniu piersią). Zaleca się unikanie stosunków seksualnych i spożywania alkoholu na dzień przed testem.
Niektóre leki antykoncepcyjne, leki na ciśnienie krwi i leki przeciwdepresyjne mogą wpływać na wyniki i należy je odstawić przed wykonaniem badania po konsultacji z lekarzem.
Materiał do badania
- krew żylna
Prolaktyna normy
Wartości referencyjne prolaktyny zależą od wieku i płci:
Kobiety (niebędące w ciąży) 102 – 496 µIU/l
Mężczyźni 86 – 324 µIU/l
U kobiet nie ma zbyt wyraźnego związku między poziomem prolaktyny a fazą cyklu miesiączkowego.
Podczas ciąży poziom prolaktyny stopniowo wzrasta, a w trzecim trymestrze osiąga poziomy 15-20 razy wyższe niż wyjściowe.
Po porodzie poziomy prolaktyny wracają do normy w ciągu 4-6 tygodni. Karmienie piersią powoduje gwałtowny wzrost stężenia hormonu, ale jego początkowe poziomy podczas karmienia nie są znacznie podwyższone w porównaniu do poziomów sprzed ciąży.
Wysoka prolaktyna
Na wysoki poziom prolaktyny może mieć wpływ:
- ciąża
- przyjmowanie leków
- zmniejszona funkcja tarczycy
- gruczolak przysadki – ogólnie stężenie prolaktyny odzwierciedla wielkość guza. Po rozpoczęciu leczenia u większości pacjentów poziomy prolaktyny znacznie się zmniejszają i osiągają normalne wartości w 60-80% przypadków.
Niski poziom prolaktyny może wynikać z wielu różnych chorób. Jest to jednak bardzo rzadki stan i występuje u osób z ograniczoną czynnością przysadki mózgowej.
Może prowadzić do niewystarczającej podaży mleka po porodzie. Większość osób z niskim poziomem prolaktyny nie ma żadnych dolegliwości, ale badania pokazują, że mogą być bardziej podatne na infekcje.
https://www.synevo.pl/prolaktyna/