Przeciwciała przeciwjądrowe i przeciwcytoplazmatyczne (IIF)

Czym są przeciwciała przeciwjądrowe i przeciwcytoplazmatyczne (IIF)?

Przeciwciała przeciwjądrowe to nieprawidłowe przeciwciała produkowane przez komórki ludzkiego układu odpornościowego, które skierowane są przeciwko elementom budującym jądro komórkowe w komórkach własnego organizmu. Ich obecność świadczy o niewłaściwym funkcjonowaniu układu immunologicznego, który rozpoznaje własne tkanki jako obce i uruchamia przeciwko nim procesy mające na celu ich uszkodzenie – ta grupa chorób nazywana jest chorobami autoimmunologicznymi. Zarówno przeciwciała przeciwjądrowe, jak i przeciwcytoplazmatyczne są obecne w przebiegu wielu zaburzeń.

Kiedy należy wykonać badanie przeciwciał przeciwjądrowych i przeciwcytoplazmatycznych?

Badanie to polega na oznaczeniu immunoglobulin za pomocą metody immunofluorescencji, czyli laboratoryjnego badania, podczas którego określone związki białkowe są wykrywane za pośrednictwem odpowiednich procedur diagnostycznych wykorzystujących kompleks antygen-przeciwciało.

Jest to podstawowe badanie służące wstępnej ocenie nieprawidłowości występujących w zakresie reaktywności przeciwciał na własne komórki, które następnie powinno być potwierdzane bardziej dokładnymi metodami, takimi jak ELISA. Badanie to wykonuje się u pacjentów, u których zaczęły występować objawy schorzeń autoimmunologicznych, w przebiegu których mogą być obecne przeciwciała przeciwjądrowe i przeciwcytoplazmatyczne.

Niektórymi, częściej występującymi, z tych chorób są:

• toczeń rumieniowaty układowy
• reumatoidalne zapalenie stawów
• zespół Sjörgena
• mieszana choroba tkanki łącznej (MCTD)
• twardzina układowa
• autoimmunologiczne zapalenie wątroby (prowadzące do pierwotnej marskości narządu)

Nie zawsze obecność przeciwciał przeciwjądrowych wiąże się z występowaniem objawów chorobowych, stąd też do postawienia rozpoznania wymagana jest także obecność objawów klinicznych.

Przeciwciała przeciwjądrowe i przeciwcytoplazmatyczne (IIF) – kto powinien wykonać badanie?

Wiele chorób autoimmunologicznych w swoim przebiegu wykazuje obecność w krwiobiegu pacjenta przeciwciał przeciwjądrowych i przeciwcytoplazmatycznych, stąd też trudno opisać dokładne objawy, które mogłyby sugerować ich występowanie w organizmie danego pacjenta. Ogólne objawy, które pojawiają się bez widocznej przyczyny i nie ustępują z czasem, a które mogłyby wskazywać na zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego w zakresie reagowania na własne tkanki to:

• ogólne pogorszenie samopoczucia
• zmęczenie
• utrata apetytu
• bóle i obrzęk stawów
• utrata masy ciała
• stany podgorączkowe
• zapalenia różnych narządów, które wykazują swoiste dla siebie objawy

Choroby autoimmunologiczne często są trudne do wykrycia, a postawienie odpowiedniej diagnozy może trwać nawet latami, stąd też niezwykle ważne jest regularne wykonywanie badań profilaktycznych oraz konsultowanie niepokojących objawów z lekarzem specjalistą, który będzie w stanie określić najbardziej optymalne dla danego pacjenta postępowanie diagnostyczne, a następnie wdrożyć plan leczenia.

Przeciwciała przeciwjądrowe i przeciwcytoplazmatyczne (IIF) wyniki

Za dopuszczalną normę przeciwciał przeciwjądrowych przyjmuje się ich miano niższe od 1:100, przy czym ich obecność we krwi, nawet przekraczająca te wartości, niekoniecznie świadczy o chorobie autoimmunologicznej. Mogą one być obecne bez jakiegokolwiek trwającego schorzenia oraz w przebiegu niektórych chorób niezwiązanych z zaburzeniami funkcji układu odpornościowego, jak np. zakażenia, choroby nowotworowe oraz u kobiet podczas ciąży czy też stosujących niektóre leki.

Wyniki badań, szczególnie wysokospecjalistycznych (takich jak np. oznaczanie poziomów autoprzeciwciał) zawsze należy konsultować z lekarzem specjalistą, gdyż tylko w zestawieniu z obrazem klinicznym prezentowanym przez danego pacjenta oraz jego historią choroby stanowią one wartościową informację na temat jego obecnego stanu zdrowia i pozwalają na odpowiedzialne zaplanowanie dalszego postępowania medycznego.