Wapń

Wapń co to jest

Badanie jego stężenia w surowicy umożliwia określenie jego ogólnych poziomów w organizmie. Wapń jest podstawowym budulcem mineralnym zębów i kości, gdzie służy także jako magazyn zapasów wolnego wapnia dla całego ciała. Ponadto wapń odgrywa niezwykle ważną rolę w przekazywaniu impulsów nerwowych, skurczów i ruchów mięśni, w prawidłowej pracy serca oraz procesach krzepnięcia krwi.

Jego poziomy w surowicy są wykorzystywane do monitorowania i kontrolowania chorób kości, nerek, przytarczyc i przewodu pokarmowego. Są także nierozerwalnie związane z poziomami fosforu, witaminy D i ogólnymi poziomami białek w organizmie (głównie albumin).

Wapń całkowity – kiedy wykonać badanie

Badanie to określa poziomy wapnia w organizmie. Lekarz może rozważyć zbadanie ich w ramach panelu badań profilaktycznych lub jeśli pacjent cierpi na wiele chorób przewlekłych, związanych głównie z nerkami, układem kostnym lub układem nerwowym.

Wapń – kto powinien wykonać badanie?

Oznaczanie jego stężenia jest zalecane co dwa lata u pacjentów w wieku powyżej 50 roku życia – jako badanie przesiewowe w kierunku osteoporozy, w połączeniu z pomiarem wzrostu i masy ciała pacjenta. Kobiety są szczególnie narażone na ryzyko wystąpienia tej choroby, które rośnie wraz z wiekiem i wejściem pacjentek w okres przedmenopauzalny, a później z menopauzą.

Ponadto badanie jest zalecane u osób, u których występują lub występowały:

• spontaniczne złamania
• ból kości
• choroby i zaburzenia związanymi z nieprawidłowym wzrostem
• przewlekła choroba nerek
• ostre zapalenie trzustki
• zespoły złego wchłaniania
• u pacjentów, którzy przeszli częściowe lub całkowite usunięcie tarczycy, w przebiegu różnych ziarniniaków i nowotworów

Badanie jego poziomów jest także zalecane w przypadku wystąpienia działań niepożądanych niektórych leków, takich jak leki przeciwdrgawkowe, kortykosteroidy i leki moczopędne.

Przygotowanie do badania

• Konieczne jest wykonanie badania na czczo i nieprzyjmowanie suplementów diety zawierających wapń w ciągu 8-12 godzin przed badaniem.

Materiał do badania

• krew żylna (surowica).

Metoda przeprowadzenia badania

• O-krezoloftaleina Complexone

Wapń norma (wartości referencyjne)

Dzieci:

• 7,60-10,40 mg/dl (<10 dni)
• 9,00-11,00 (10 dni -2 lata)
• 8,80-10,80 (2-12 lat)
• 8,40-10,20 (12-18 lat)

Dorośli:

• 8,60-10,00 (18-60 lat)
• 8,80-10,20 (60-90 lat)
• 8,20-9,60 (>90 lat)

Podwyższony wapń

Wysokie jego stężenie we krwi (hiperkalcemia) może wystąpić:

• w przebiegu pierwotnej nadczynności przytarczyc (gruczolak lub przerost nadnerczy)
• we wtórnej nadczynności przytarczyc, która zwykle jest wynikiem ostrej i przewlekłej niewydolności nerek (wywołanej innymi zjawiskami, takimi jak np. osteomalacja)
• przy niewielkiej niewydolności nerek
• w przebiegu wielu nowotworów, chłoniaków
• w zespołach paranowotworowych
• przy różnych chorobach układu hormonalnego np.: niedoczynność i nadczynność tarczycy, akromegalia, hiperkalcemia rodzinna i idiopatyczna, ostra faza osteoporozy i inne.

Niski wapń

Niskie stężenie we krwi (hipokalcemia) można zaobserwować w:

• osteoporozie
• idiopatycznej niedoczynności przytarczyc
• po operacji tarczycy i przytarczyc
• złym wchłanianiu wapnia i witaminy D
• żółtaczce obturacyjnej

Ponadto stan ten może być związany ze zmniejszonym jego spożyciem, fosforu i witaminy D dostarczanych z pokarmem oraz w ostatnim trymestrze ciąży.

Stosowanie niektórych leków, antybiotyków, leków moczopędnych, przeciwdrgawkowych także może być przyczyną niskiego poziomu wapnia w surowicy. Niskie poziomy magnezu mogą również być przyczyną niskiego poziomu wapnia. Obniżone stężenie może wynikać również z bardzo ciężkich jednostek chorobowych, takich jak wstrząs lub zespół rozpadu guza.

Aby zachować dokładność w interpretacji jego poziomu w surowicy, badanie należy wykonywać równocześnie z badaniem poziomów białka całkowitego i albuminy.

Wyniki badań krwi zawsze należy konsultować z lekarzem. Niezwykle ważne jest, aby zgłaszać przyjmowanie wszelkiego rodzaju leków, ponieważ znaczna ich część może wpływać na poziom elektrolitów (czyli m.in. wapnia) we krwi.